Cách lắp đặt, sử dụng, bảo dưỡng và những lưu ý về van cầu

36

Van cầu hay còn gọi là van cầu hơi, Globe valve là dòng van sử dụng để đóng mở và điều tiết lưu chất trong hệ thống đường ống. Van cầu với hình dạng ở giữa thân van tròn như quả cầu, hoặc cũng có hình dấu ngã hoặc kiểu yên ngựa. Van cầu được sử dụng trong các hệ thống yêu cầu việc điều tiết lưu lượng thường xuyên và chính xác nhất

Cấu tạo bên trong của van cầu cho phép việc đĩa van di chuyển linh hoạt đến đệm van. Hai phần này có kết nối chặt chẽ khi van đóng tạo nên độ kín cho van. Cũng chính vì vậy nên van cầu được đánh giá là dòng van có độ kín đảm bảo nhất

Trong công nghiệp ngày nay, van cầu được sử dụng rất rộng rãi và đặc biệt sử dụng nhiều nhất trong các hệ thống hơi nóng, nước nóng cấp cho lò hơi. Chính khả năng hoạt động điều tiết tuyệt vời, độ kín cao và khả năng chịu áp lực, nhiệt độ cao nên trong ngành hơi nóng van cầu được sử dụng là nhiều nhất

Hôm nay chúng tôi xin đưa ra bài viết này cho bạn đọc tham khảo để có thêm kinh nghiệm khi lựa chọn van cầu cũng như một số lưu ý nhỏ khi sử dụng van cầu và bảo dưỡng van cầu đúng cách nhất. Nào chúng ta cùng bắt đầu tìm hiểu

Cách lắp đặt van cầu

1. Trước khi lắp đặt, hãy kiểm tra cẩn thận xem hướng của van có phù hợp với yêu cầu sử dụng hay không. Và lưu ý rằng hướng chảy của môi chất chỉ có thể phù hợp với hướng được chỉ ra bởi mũi tên trên thân van.
2. Kiểm tra đĩa và bề mặt làm kín của van cầu trước khi lắp đặt, nếu có bụi bẩn bám vào, hãy lau sạch bằng vải mềm sạch.
3. Trước khi lắp đặt, kiểm tra xem thiết bị điều khiển bằng tay có hoạt động linh hoạt hay không và có bị kẹt hay không, khi lắp van, cơ cấu vận hành van phải cách mặt đất vận hành khoảng 1,2m. Khi tâm của van và tay quay cách mặt đất vận hành hơn 1,8m, cần đặt bệ vận hành cho người thường xuyên hoạt động đóng mở. Đối với đường ống có nhiều van đóng, các van đóng nên được lắp trên bệ càng nhiều càng tốt để dễ vận hành.
4. Đối với đường ống nằm ngang, tốt nhất nên lắp thân van thẳng đứng lên trên, không nên lắp van hướng xuống dưới, van đóng mở hướng xuống không chỉ gây bất tiện cho việc vận hành và bảo trì mà đóng ngắt cũng không thuận tiện. dễ bị ăn mòn. Vị trí lắp đặt van như vậy dễ bị nghiêng gây bất tiện trong quá trình vận hành và bảo dưỡng.
5. Các van được lắp đặt cạnh nhau trên đường ống phải có không gian để vận hành, bảo dưỡng, tháo gỡ và lắp ráp.
6. Đối với van cầu có kết cấu mặt bích, người sử dụng nên lựa chọn đinh tán và vòng đệm phù hợp tùy theo nhiệt độ, áp suất và môi trường sử dụng, đồng thời siết chặt các đinh tán và đai ốc đối xứng và đồng đều.
7. Đối với các van được kết nối với kết cấu đầu mối hàn đối đầu, người dùng nên thực hiện hàn và xử lý nhiệt theo các yêu cầu của ASME B31.3. Việc hàn phải được thực hiện bởi nhân viên có chuyên môn và chỉ có thể tiến hành hàn sau khi trình độ quy trình là đủ điều kiện.

Bảo dưỡng van cầu

1. Đối với van cầu đang hoạt động , các bộ phận của van khác nhau phải hoàn chỉnh và nguyên vẹn.
2. Các bu lông trên mặt bích và giá đỡ là không thể thiếu, các ren phải còn nguyên vẹn và không được phép nới lỏng.
3. Cần vặn chặt đai ốc trên đầu bulong kịp thời nếu thấy bị lỏng để tránh bị ăn mòn
4. Nếu tay quay của van bị mất thì không được thay thế bằng cờ lê điều chỉnh, cần xử lý kịp thời.
5. Các tuyến đóng gói không được phép bị lệch hoặc không có khe hở siết chặt trước.
6. Đối với van đóng ngắt trong môi trường dễ bị nhiễm bẩn do mưa, tuyết, bụi, cát và các chất bẩn khác, thân van cần được trang bị nắp bảo vệ.
7. Các thông số trên van phải đầy đủ, chính xác và rõ ràng.
8. Không được phép gõ, chống hoặc đỡ vật nặng lên van đóng đang hoạt động, đặc biệt là van phi kim loại và van cầu gang.

Sau khi lắp đặt, van cầu phải được kiểm tra thường xuyên, các hạng mục kiểm tra chính:

1. Độ mòn của bề mặt làm kín của van cầu.
2. Gioăng cao su có quá hạn sử dụng và không hợp lệ hay không, nếu bị hư hỏng cần thay thế kịp thời.
3. Sau khi van được đại tu và lắp ráp, cần tiến hành kiểm tra tính năng làm kín.

Lưu ý về van cầu

Để lựa chọn van cầu sử dụng tốt nhất và hiệu quả nhất chúng ta cần lưu ý một vài điểm như sau

Lưu ý về vị trí lắp đặt van cầu

Van cầu hiện nay không chỉ lắp đặt dạng nằm ngang mà có thể lắp theo phương vuông góc, lắp theo kiểu xiên. Có nghĩa là van cầu tay quay hiện nay có thể lắp đặt ở mọi vị trí trên đường ống công nghiệp. Nhưng với mỗi vị trí chúng ta cần lựa chọn loại van cầu cho phù hợp

• Van cầu lắp nằm ngang: Sử dụng các loại van cầu chữ ngã, van cầu chữ T hay van cầu bầu là hợp lý nhất
• Van cầu lắp ở vị trí vuông góc: Nên sử dụng van cầu góc(Tên tiếng anh là Angle Globe Valve) hay chúng ta vẫn quen gọi là van cầu vuông góc. Dòng van này lắp ở các vị trí vuông góc(đường ống khuỷ tay). Dòng van này có cửa vào và cửa ra của van tạo thành một góc 90 độKiểu thiết kế này cũng được sử dụng vào những góc vuông uốn cong của đường ống, nó giúp cản bớt đi lực của dòng chảy và giảm bớt chi phí các loại cút và khớp nối ống. Tuy nhiên dạng thiết kế này không thông dụng tại Việt Nam và ít khi được sử dụng
• Van cầu lắp ở vị trí yêu cầu dòng chảy thẳng: Do cấu tạo của các dòng van cầu hiện nay nên nó sẽ lượn sóng và tạo ra lực cản dòng chảy lớn. Với các ứng dụng hệ thống yêu cầu giảm thiểu tối đa độ cản của dòng chảy mà vẫn sử dụng dòng van cầu thì người ta ưu tiên sử dụng dòng van cầu dạng chữ Y hay còn gọi là van cầu dạng xiên(Y body Globe valve)

Ngoài ra ở bất kỳ vị trí lắp đặt van nào chúng ta cũng cần lưu ý về hướng của dòng chảy lưu chất để bố trí van cầu sao cho hợp lý nhất. Chiều dòng chảy được đánh dấu trên thân van nên cần lắp đúng chiều của van mang lại hiệu quả tối đa nhất là đối với dòng van cầu xiên và van cầu góc

Lưu ý về áp suất của hệ thống và nhiệt độ sử dụng

Đây là hai yếu tố tiên quyết hàng đầu khi bạn và doanh nghiệp tiến hành lắp đặt hệ thống van cầu. Chúng ta cần phải nắm rõ được thông số về áp suất của hệ thống làm việc là bao nhiêu? Nhiệt độ làm việc tối đa của hệ thống là bao nhiêu?

Đối với mỗi loại van cầu về chất liệu hay hãng sản xuất đều có các thông số kỹ thuật kèm theo xác định van hoạt động ở mức nào. Từ các yếu tố nhiệt độ, áp suất của hệ thống chúng ta đối chiếu với dòng van đang quan tâm xem nó có đáp ứng ở mức tối đa các thông số nêu ra hay không các bạn nhé

Lưu ý về vật liệu sử dụng van cầu

Vật liệu sử dụng van cầu cũng là yếu tố cần quan tâm hàng đầu. Vật liệu sử dụng chế tạo van cầu chữ ngã hiện nay đa dạng và khác nhau. Hiện chúng ta có các loại van cầu như sau:

• Van cầu gang
• Van cầu thép
• Van cầu inox
• Van cầu đồng
• Van cầu nhựa

Mỗi loại van cầu lại thích hợp cho từng hệ thống và lưu chất sử dụng cũng như mức độ làm việc liên quan đến nhiệt độ và áp suất mà chúng tôi đã nêu ở trên

Cần xem chính xác hệ thống cần gì để lựa chọn chính xác tìm ra sản phẩm thích hợp nhất và tránh lãng phí khi sử dụng van không đúng với nhu cầu

Lưu ý khi sử dụng các ứng dụng yêu cầu độ kín cao

Van cầu bản thân cấu tạo giữa đĩa van và đệm van đã có độ kín rất cao, tốt nhất trong các dòng van. Nhưng đôi khi một số ứng dụng như cấp vào tuabin, cấp nhiên liệu, dầu nóng, khí thải độc hại, hóa chất… cần một loại van cầu có khả năng làm kín cao hơn thì chúng ta cần lựa chọn dòng van cầu bellow Seal là hợp lý hơn cả so với dòng van cầu gland seal cổ điển truyền thống hay xuất hiện và phổ biến hiện nay

Dòng van cầu Bellow Seal cho phép khả năng làm kín tuyệt đối, chống rò rỉ lưu chất lên phần thân van ngay cả khi đĩa van không làm kín được với hệ thống ống hàn xếp thành các nếp tròn đồng tâm đều nhau tăng khả năng làm kín toàn bộ van

 

Lưu ý về kích thước đường ống và tiêu chuẩn kết nối van

Kích thước của đường ống sử dụng cũng cần quan tâm. Đối với các bạn sinh viên mới ra trường, các bạn kỹ thuật trẻ hay các bạn mua hàng chưa có kinh nghiệm thường không biết rõ kích thước nào phù hợp với đường ống sử dụng

Các dòng van công nghiệp người ra hay sử dụng DN là đường kính danh nghĩa trong, trong khi ống lại hay gọi là phi ống hoặc có một số tài liệu lại tính theo hệ inch. Chính vì sự không đồng nhất nên việc lựa chọn kích thước đường ống phải phù hợp với kích thước van để lắp chính xác nhất

Ngoài ra kiểu kết nối van vao đường ống cũng cần quan tâm

• Kiểu kết nối bích: kết nối mặt bích của van với bích có sẵn trên đường ống
• Kiểu kết nối ren: Hai đầu ren trong van kết nối với hai đầu ren trong ngoài của ống
• Kiểu kết nối hàn: Hàn trực tiếp hai đầu van vào hệ thống đường ống

Ngoài ra cần xem tiêu chuẩn kết nối là dạng tiêu chuẩn gì để đồng nhất với hệ thống sử dụng: JIS, BS, ANSI, DIN mỗi loại một tiêu chuẩn. Cần tham khảo nhân viên bán hàng hoặc catalog sản phẩm để có thông tin chính xác nhất

Lưu ý khi sử dụng van cầu

Đối với van cầu, không chỉ phải có khả năng lắp đặt và bảo trì mà còn phải có khả năng vận hành.

1. Khi đóng mở van, lực phải đều và không va đập. việc thao tác không gặp bất kề vấn đề nào
2. Khi đường ống mới sử dụng, có nhiều cặn bẩn bên trong, bạn có thể mở nhẹ van, sử dụng dòng môi chất tốc độ cao để rửa trôi rồi đóng lại nhẹ nhàng, không nhanh hoặc thô bạo để ngăn chặn các tạp chất còn sót lại chèn ép lên bề mặt.
3. Nếu tay quay bị hư hỏng, mất mát cần thay thế, sửa chữa ngay, không thể thay thế bằng cờ lê dẻo để tránh hư thân, không đóng mở được gây tai nạn trong sản xuất.
4. Khi dẫn dòng chảy có nhiệt độ cao, gioăng làm kín dễ bị co lại khi dừng hoạt động. Người vận hành nên đóng lại vào thời điểm thích hợp để bề mặt làm kín không để lại bất kỳ kẽ hở nào. Nếu không, môi chất sẽ chảy qua các kẽ hở ở tốc độ cao và nó sẽ dễ dàng tuôn ra Ăn mòn bề mặt làm kín.
5. Trong quá trình vận hành, nếu thấy thao tác quá tốn công sức, cần phân tích nguyên nhân. Nếu tay quay quá chặt, nó có thể được nới lỏng đúng cách. Nếu thân van bị lệch, cần thông báo cho nhân viên để sửa chữa.

Một số lưu ý khác khi lựa chọn van cầu

• Chỉ khi sử dụng cho hệ thống có nhiệt độ và áp suất cao chúng ta mới cần đến van cầu: Nhiệt điện, điện hạt nhân, hơi nóng, dầu nóng…
• Trên đường ống mà ở đấy không cần quan tâm lắm đến sức cản của dòng chảy và áp lực lưu lượng giảm
• Yêu cầu về độ chính xác trong việc điều tiết lưu lượng đầu ra
• Cũng có thể sử dụng van cầu làm van giảm áp cho hệ thống sử dụng

Sự cố thường gặp ở van cầu và cách khắc phục

Rò rỉ ở thân van cầu hoặc khóa van cầu lưu chất vẫn rò rỉ qua

• Kiểm tra hệ thống xem có các hạt rắn, mảnh vụn hay rác thải làm vỡ, mòn đĩa van và chân van hay không
• Các mảnh vụn, hạt rắn kẹt giữa đĩa van và đệm van dẫn đến van không đóng kín
• Thân van và đĩa van không được kết nối tốt với nhau, do đó đĩa van không được kết nối tốt với đệm van. Cần siết chặt lại các bu lông, đai ốc ở van
• Kiểm tra gioăng làm kín ở nắp van với thân van, trục van và cổ van xem có bị vỡ hay đứt gãy không. Cần thay thế ngay nếu phát hiện gioăng hỏng

Van cầu không hoạt động/ Không thể mở hoặc đóng

• Kiểm tra xem có mảnh vỡ giữa trục van và đai ốc van hay chỗ tiếp xúc không tốt bị rỉ sét hay không
• Thân van và đĩa van bị tách rời
• Thân van và phần đai ốc vít bị ăn mòn
• Áp suất của lưu chất đi qua quá lớn dẫn đến không mở được van
• Trục van bị ăn mòn và trờn ren ở trục và ty van

Van cầu bị nứt vỡ

Van cầu bị nứt vỡ là hiện tượng vô cùng đáng lo ngại, nguyên nhân của hiện tượng này là do van hoạt động bị quá tải hoặc hệ thống lưu chất trên đường ống quá áp lực hoạt động của van

Ngay ở thời điểm lựa chọn van chúng ta đã không kiểm tra các yếu tố kỹ thuật dẫn đến lựa chọn van không đáp ứng được yêu cầu sử dụng. Cần thay thế van mới đáp ứng được đúng với tiêu chuẩn kỹ thuật của hệ thống

Lưu ý khi sử dụng và bảo dưỡng van cầu

• Khi đóng mở van, lực phải đều và không va đập. việc thao tác không gặp bất kề vấn đề nào
• Khi đường ống mới sử dụng, có nhiều cặn bẩn bên trong, bạn có thể mở nhẹ van, sử dụng dòng môi chất tốc độ cao để rửa trôi rồi đóng lại nhẹ nhàng, không nhanh hoặc thô bạo để ngăn chặn các tạp chất còn sót lại chèn ép lên bề mặt.
• Nếu tay quay bị hư hỏng, mất mát cần thay thế, sửa chữa ngay, không thể thay thế bằng cờ lê dẻo để tránh hư thân, không đóng mở được gây tai nạn trong sản xuất.
• Khi dẫn dòng chảy có nhiệt độ cao, gioăng làm kín dễ bị co lại khi dừng hoạt động. Người vận hành nên đóng lại vào thời điểm thích hợp để bề mặt làm kín không để lại bất kỳ kẽ hở nào. Nếu không, môi chất sẽ chảy qua các kẽ hở ở tốc độ cao và nó sẽ dễ dàng tuôn ra Ăn mòn bề mặt làm kín.
• Trong quá trình vận hành, nếu thấy thao tác quá tốn công sức, cần phân tích nguyên nhân. Nếu tay quay quá chặt, nó có thể được nới lỏng đúng cách. Nếu thân van bị lệch, cần thông báo cho nhân viên để sửa chữa.
• Không nên sử dụng van cầu trong đường ống chất lỏng có hình thành hiện tượng lắng cặn hoặc tạo ra tinh thể. Cũng như không nên sử dụng van ở các hệ thống có nhiều cặn bẩn hoặc có lẫn rác thải.
• Nên lắp đặt trước van một van y lọc để có thể đảm bảo lưu chất đi qua được lắng cặn ở van lọc y, không ảnh hưởng tới van cầu phía sau
• Khi đóng van, nếu thấy đĩa van bị cắm thì không nên đóng mạnh để tránh làm lệch đĩa van hoặc cặn bẩn làm hỏng phớt: đóng mở nhanh nhiều lần để xả cặn bẩn ra ngoài. Nếu các biện pháp đã thực hiện không hiệu quả thì nên ngắt hệ thống tiến hành bảo dưỡng chi tiết đĩa van bên trong
• Thường xuyên bôi trơn thân và đai ốc và làm sạch cặn bẩn (đặc biệt là van nước và van hơi), để tránh rỉ sét hoặc cặn bẩn gây hỏng van.
• Nếu phát hiện thấy gioăng van, bề mặt kết nối hoặc lớp vỏ bị lỏng, cần thay thế gioăng hoặc vòng đệm kịp thời để tránh làm hỏng đĩa van, chân van hoặc các bề mặt khớp khác nhau dưới môi trường tốc độ cao (chẳng hạn như hơi nước hoặc khí nén) .
• Van cầu thay đổi độ hở của đường dẫn dòng bằng cách nâng và hạ đĩa. Đường dẫn dòng chảy trong van không ở cùng một tâm nằm ngang như van cổng hay van bi. Trong quá trình lắp đặt, hãy chú ý đến chiều mũi tên trên thân van (hướng dòng chảy vào thấp và ra cao). Nếu không, dòng chảy vào từ phía trên đĩa van, làm cho đĩa van chịu được áp suất ngược. Dẫn đến van khó mở. Khi buộc phải mở, van sẽ bị hỏng do tác dụng lực quá lớn. Tuy nhiên, trên các đường ống áp suất thấp, đường kính nhỏ và khoảng cách ngắn, một số hệ thống yêu cầu hai van cầu liên tiếp, một trong số đó được lắp ở phía trước và cái kia được lắp ngược lại. Ưu điểm của cấu hình này sẽ giúp bạn dễ dàng thay thế van và bảo dưỡng van dễ dàng
• Khi thay thế hoặc bảo dưỡng các bộ phận van, áp suất phải được giải phóng qua đầu ra. Có nghĩa chúng ta cần khóa hệ thống hoặc xả hết lưu chất trong đường ống. Điều này giúp an toàn cho người sử dụng và đảm bảo khi tháo van không rò rỉ lưu chất ra môi trường
• Nên đóng mở van từ từ và nhẹ nhàng, lực quá mạnh có thể làm hỏng van và gây hiện tượng búa nước trong hệ thống sử dụng

Van cầu được sử dụng chủ yếu để đóng ngắt và điều tiết các dòng chảy của đường ống. So với van cổng, van cầu điều chỉnh hiệu suất tốt hơn, chiều cao mở nhỏ, thời gian đóng ngắn, chế tạo và bảo trì dễ dàng. Bề mặt đĩa van với thiết kế không dễ bị mài mòn và trầy xước, hiệu suất làm kín tốt và tuổi thọ lâu dài. Thiết kế kết cấu thân van của van cầu phức tạp hơn nên sức cản dòng chảy lớn, tiêu hao năng lượng lớn; nó thích hợp cho môi trường như sản phẩm hơi nước và dầu, và nó không thích hợp cho môi trường có độ nhớt lớn, hạt, tinh bột và kết tủa. 

Mọi chi tiết liên hệ:

CÔNG TY TNHH TM KỸ THUẬT QUỐC TẾ

Địa chỉ: 113 Bình Thới, Phường 11, Quận 11, TPHCM

Email: ittco@ittco.vn

Hotline: 0913 41 00 44

Website: Website: ittco.vn, kythuatquocte.com, vancongnghiep.net.vn